Eugeniusz Jakubas, Zamoœć 2012

 

Długoœć życia w parafii Nasiechowice w XVIII, XIX i XXI wieku

 

Spis treœci

1.      Informacje ogólne o parafii.

2.      Œredni wiek żyjšcych mieszkańców parafii Nasiechowice w XVIII wieku.

3.      Przyrost naturalny oraz œrednia liczba urodzeń i zgonów w latach 1811 – 1869

4.      Zestaw danych o długoœci życia mieszkańców w latach 1811 – 1869

5.      Obliczenie œredniej długoœci życia w parafii Nasiechowice w latach 1811 – 1869

6.      Czy œrednia 24,83 lat oznacza, że większoœć mieszkańców umierała w wieku około 24 - 25 lat?

7.      Obliczenia i wykresy na danych zgrupowanych.

8.      Umieralnoœć w 2009 roku.

9.      Porównanie wykresów częstoœci zgonów z krzywš normalnš.

10.  Czy współczesna populacja ludzi ma cechy populacji normalnej?

11.  Umieralnoœć mężczyzn a umieralnoœć kobiet w XIX wieku.

12.  Krzywe wymierania w XIX i w XXI wieku.

13.  Wpływ epidemii cholery na œredniš długoœć życia.

14.  Długoœć życia moich przodków.

15.  Podsumowanie.

16.  ródła.

 

1.      Informacje ogólne o parafii

 

Parafia Nasiechowice – mapka z poczštku XIX wieku.

 

W XIX wieku parafia Nasiechowice należała do powiatu Miechów, woj. kieleckie (obecnie małopolskie). W skład parafii wchodziły miejscowoœci:

Dziewięciele – w 1827 roku 187 osób w 29 domach; w 1878 roku 286 osób w 42 domach;

Miechowice – brak danych;

Nasiechowice – w 1827 roku 380 osób w 54 domach;

Piotrowice – 5 zagród bez roli, 3 komorników, 10 osadników z rodzinami;

Pojałowice – w 1827 roku 315 osób w 25 domach;

Zagaje – 266 mórg ziemi;

Zarogów - w 1827 roku 193 osoby w 34 domach.

Powyższe dane pochodzš ze Słownika Geograficznego i wynika z nich, że w XIX wieku w parafii Nasiechowice w jednym domu mieszkało œrednio 8 osób. Słownik podaje również, że koœciół parafialny w Nasiechowicach skupiał 1474 dusze, ale nie jest podane, jakiego roku dotyczy ta liczba.

W XIX wieku wsie Nasiechowice, Miechowice, Dziwięciele i Pojałowice były własnoœciami duchowieństwa œwieckiego, natomiast wsie Zarogów, Zagaje i Piotrowice były własnoœciami szlacheckimi. Koœciół w Nasiechowicach istniał od XIII wieku, był tu również dwór szlachecki i karczma. W Dziewięciołach, Zarogowie i Pojałowicach były dwory.    

Parafia Nasiechowice sšsiadowała z parafiami: Racławice, Kalina Wielka,  Miechów, Sławice, Prandocin, Zielenice, Wrocimowice.

 

2.      Œredni wiek żyjšcych mieszkańców parafii Nasiechowice w XVIII wieku.

 

Pod koniec XVIII wieku, w 1791 roku, proboszcz parafii Nasiechowice ks. P. Tršbski przeprowadził spis mieszkańców poszczególnych wsi należšcych do parafii i oprócz imienia i nazwiska zanotował wiek każdej  osoby w dniu spisu. Oto zestaw 868 liczb uporzšdkowanych rosnšco, przedstawiajšcy wiek poszczególnych mieszkańców parafii Nasiechowice:

 

1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 17, 17, 17, 17, 17, 17, 17, 17, 17, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 21, 21, 21, 21, 21, 21, 21, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 28, 28, 28, 28, 28, 29, 29, 29, 29, 29, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 31, 31, 31, 31, 31, 31, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 33, 33, 33, 33, 33, 33, 34, 34, 34, 34, 34, 34, 34, 34, 34, 35, 35, 35, 35, 35, 35, 35, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 38, 38, 39, 39, 39, 39, 39, 39, 39, 39, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 41, 41, 41, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 42, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 44, 44, 45, 45, 45, 45, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 48, 48, 48, 48, 48, 49, 49, 49, 49, 49, 49, 49, 49, 49, 49, 49, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 51, 51, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 54, 54, 54, 55, 55, 55, 55, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 59, 59, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 61, 61, 61, 62, 62, 62, 62, 62, 62, 62, 62, 62, 63, 63, 63, 65, 67, 67, 67, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 80, 80, 82

 

Sumujšc wszystkie liczby w powyższym wykazie i dzielšc otrzymanš sumę przez 868, otrzymujemy œredni wiek mieszkańca parafii Nasiechowice w 1791 roku wynoszšcy 24 lata.

Poniższy wykres przedstawia liczbę mieszkańców w poszczególnych przedziałach wiekowych 0-10, 11-20, itd.

Œrednia 24 lata może być pocieszajšca, œwiadczy bowiem o tym, że społeczeństwo parafii Nasiechowice było młode, a zatem prężne i zdrowe, dajšce gwarancje rozwoju rodzin i poszczególnych wsi. Niestety, dalsze rozdziały niniejszego artykułu zaprzeczš temu wnioskowi.

Dla porównania ze współczesnymi czasami, przedstawiono poniżej liczbę mieszkańców Polski w 1998 roku w poszczególnych przedziałach wiekowych 0-10, 11-20, itd.

 

Z powyższego wykresu wynika, że współczesne społeczeństwo Polski nie jest tak młode jak w dawnych czasach, œredni wiek osób żyjšcych w 1998 roku wynosił 36 lat. Zobaczymy jednak w dalszych rozdziałach, że inne parametry przeżywania współczesnych społeczeństw sš zdecydowanie korzystniejsze.  

 

3.      Przyrost naturalny oraz œrednia liczba urodzeń i zgonów w latach 1811 – 1869

 

Wykonujšc indeksację metryk urodzenia, œlubów i zgonów parafii Nasiechowice uzyskałem szereg danych ogólnych i szczegółowych z lat 1811 - 1869. (Dziękuję Kornelii Major, Leszkowi Ćwiklińskiemu i pozostałym członkom ich zespołu za sfotografowanie ksišg Nasiechowic znajdujšcych się w AD Kielce oraz dziękuję PTG za udostępnienie skanów do indeksacji.)

 

Tabela 1 przedstawia ogólne dane dotyczšce urodzeń i zgonów.

 

Tabela 1. Parafia Nasiechowice - dane ogólne z 59 lat 1811 - 1869

 

Kobiety

MężczyŸni

Razem

Œrednia roczna

Urodzenia

1352

1417

2809

48

Zgony

1066

1050

2116

36

 

Z tabeli 1 wynika, że przyrost naturalny w latach 1811 – 1869 wyniósł 693 osoby, czyli œrednio w każdym roku przyrost wynosił 12 osób. Liczba ta nie jest dokładna, ponieważ nie wiemy ile osób spoœród zmarłych to osadnicy przybyli z innych parafii. Z tych danych nie można również obliczyć współczynnika procentowego przyrostu naturalnego, ponieważ nie jest znana liczba mieszkańców parafii w latach 1811 – 1869.

Poniższy wykres przedstawia liczbę urodzeń i liczbę zgonów w poszczególnych latach oraz œrednie roczne.

           

Œrednia roczna liczby urodzeń wynosi 48. Najwięcej (84 osoby) urodziło się w 1867 roku, najmniej (22 osoby) w roku 1855.  Œrednia roczna liczby zgonów wynosi 36. Najwięcej zgonów (110 osób) było 1847 roku i stało się to z powodu epidemii cholery, która nawiedziła parafię Nasiechowice w latach 1847-49. Najmniej zgonów (12 osób) było w roku 1859. Najstarszym mieszkańcem była Zofia Zawadzka, zmarła w 1866 roku w wieku 94 lat w Dziewięciołach „we dworze na łasce zostajšca”.

 

4.      Zestaw danych o długoœci życia mieszkańców parafii Nasiechowice w latach 1811 – 1869

 

Indeksujšc 2116 metryk zgonów z lat 1811 – 1869 wynotowałem dla każdej osoby długoœć życia (wiek zgonu). Poniższy zestaw przedstawia te 2116 liczb, uporzšdkowane rosnšco.

 

0, 0, 0, 0.003, 0.003, 0.003, 0.003, 0.003, 0.003, 0.003, 0.005, 0.008, 0.008, 0.008, 0.008, 0.008, 0.008, 0.008, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.01, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.02, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.03, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.04, 0.05, 0.05, 0.05, 0.05, 0.05, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.06, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.08, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.1, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.2, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.3, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.4, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.5, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.6, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.7, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 0.8, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 1.5, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2.5, 2.5, 2.5, 2.5, 2.5, 2.5, 2.5, 2.5, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3.5, 3.5, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 4, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 5, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 6, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 9, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 11, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 12, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 13, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 14, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 15, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 16, 17, 17, 17, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 18, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 19, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 20, 21, 21, 21, 21, 21, 21, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 22, 23, 23, 23, 23, 23, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 24, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 25, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 26, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 27, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 28, 29, 29, 29, 29, 29, 29, 29, 29, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 30, 31, 31, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 32, 33, 33, 33, 33, 33, 33, 33, 33, 34, 35, 35, 35, 35, 35, 35, 35, 35, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 36, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 37, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 38, 39, 39, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40, 41, 42, 42, 42, 42, 42, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 43, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 44, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 45, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 46, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 47, 48, 48, 48, 48, 48, 48, 48, 48, 48, 48, 48, 49, 49, 49, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 50, 51, 51, 51, 51, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 52, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 53, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 54, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 55, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 56, 57, 57, 57, 57, 57, 57, 57, 58, 58, 58, 58, 58, 58, 58, 58, 59, 59, 59, 59, 59, 59, 59, 59, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 60, 61, 61, 61, 62, 62, 62, 62, 62, 63, 63, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 65, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 66, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 67, 68, 68, 68, 68, 68, 68, 68, 68, 69, 69, 69, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 70, 71, 71, 71, 71, 72, 72, 72, 72, 72, 73, 73, 74, 74, 75, 75, 75, 75, 75, 75, 76, 76, 76, 76, 76, 76, 76, 77, 78, 78, 78, 78, 78, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 80, 83, 83, 85, 85, 85, 86, 87, 89, 90, 90, 90, 90, 90, 91, 94.

Powyższe liczby oznaczajš wiek zmarłego w latach. Np. pierwsze trzy liczby równe 0 oznaczajš, że troje dzieci miało zerowš długoœć życia, tzn. zmarło tuż po urodzeniu. Następnych siedem liczb równych 0.003 oznacza, że siedmioro dzieci przeżyło 0.003 roku (w metrykach tych osób było podane, że żyły 1 dzień i z ułamka 1/365 otrzymujemy po zaokršgleniu liczbę 0.003). Ostatnie dwie liczby 91 i 94 oznaczajš, że jedna osoba zmarła w wieku 91 lat i jedna w wieku 94 lat.

5.      Obliczenie œredniej długoœci życia w latach 1811 - 1869

Do obliczenia œredniej długoœci życia posłuży powyższy zestaw 2116 zgonów. Sumujšc wszystkie liczby z powyższego zestawu otrzymujemy 52 542,59 lat. Dzielšc tę liczbę przez 2116, otrzymujemy œredniš 24,83 lat. Jest to œrednia długoœć życia wszystkich osób zmarłych w parafii Nasiechowice w latach 1811 – 1869. Gdy po raz pierwszy obliczyłem œredniš 24,83,  zdziwiłem się, że jest tak niska. Zapytałem na forum dyskusyjnym, czy w innych parafiach również œrednie sš takie niskie, i okazało się, że Nasiechowice nie sš wyjštkiem. Dodatkowo znalazłem w sieci artykuł Pomorskiego Towarzystwa Genealogicznego, w którym podano, że w Starogardzie Gdańskim, pod koniec XIX wieku, œrednia wynosiła 19 lat.

6.      Czy œrednia długoœć życia 24,83 lat oznacza, że większoœć mieszkańców parafii Nasiechowice umierała w wieku około 24 - 25 lat?

Aby odpowiedzieć na to pytanie należy obliczyć odchylenie standardowe lub odchylenie œrednie. W dalszej częœci będziemy posługiwać się odchyleniem œrednim.

Aby obliczyć odchylenie œrednie wyznaczamy dla każdej osoby różnicę pomiędzy długoœciš jej życia i œredniš 24,8 lat, a następnie obliczamy œredniš ze wszystkich tych różnic. Należy jednak pamiętać, że dla różnic ujemnych bierzemy ich wartoœć bezwzględnš. Wykonujšc takie obliczenia dla naszego zestawu otrzymujemy odchylenie œrednie 23,5 lat. Oznacza to, że długoœć życia przeciętnego mieszkańca parafii Nasiechowice różni się od œredniej długoœci życia aż o 23,5 lat. Odchylenie to jest więc bardzo duże, stanowi bowiem aż 95% œredniej. Wynika stšd, że większoœć zgonów następowała w wieku znacznie oddalonym od œredniej, mianowicie duża częœć umierała w bardzo młodym wieku oraz spora częœć w wieku około 50 lat.

We wspomnianym wyżej artykule dotyczšcym Starogardu Gdańskiego znajduje się tabela zgonów w poszczególnych grupach wiekowych. Dla okresu 1810 – 1869 tamta œrednia długoœć życia wynosi 22,8 lat, ale nie podano wartoœci odchylenia œredniego, więc sam obliczyłem tę wartoœć i otrzymałem 22,5 lat. To odchylenie również jest bardzo duże i stanowi aż 99% œredniej. Zatem specyfika umieralnoœci w parafii Nasiechowice również nie jest wyjštkiem.

 

7.      Obliczenia i wykresy na danych zgrupowanych

 

Wszystkie powyższe obliczenia przeprowadzono na pełnym zestawie danych, za pomocš „suchych” liczb i wzorów. Przydałoby się jednak jakieœ bardziej obrazowe przedstawienie umieralnoœci w XIX wieku. W badaniach statystycznych, gdy pełne dane sš zbyt obszerne do opublikowania, podaje się je w postaci zgrupowanej. Poniższa tabela 2 i wykres prezentujš strukturę umieralnoœci w parafii Nasiechowice za pomocš takich danych zgrupowanych. Wiek zgonu zgrupowany jest w przedziały 0-4, 5-14, 15-24, itd. Dla każdego przedziału podana jest liczba zmarłych w tym przedziale wiekowym. Liczba ta jest często nazywana liczebnoœciš lub częstoœciš.

 

Tab. 2. Parafia Nasiechowice 1811 – 1869 (2116 zmarłych) – zgony w 10-letnich przedziałach wiekowych

Przedział wieku

0 – 4

5 – 14

15 - 24

25 - 34

35 - 44

45 - 54

55 - 64

65 - 74

75 - 84

85 – 94

Œrodek przedziału

2

9,5

19,5

29,5

39,5

49,5

59,5

69,5

79,5

89,5

Liczba zmarłych

860

251

98

120

156

225

198

159

36

13

% zmarłych

41

12

5

6

7

11

9

8

2

1

 

              

Powyższy wykres przedstawia liczbę zgonów w zależnoœci od wieku zgonu. Np. jeœli wiek zmarłego wynosi 43 lata, to należy on do przedziału 35-44 i liczba osób zmarłych w tym przedziale, czyli w wieku od 35 do 44 lat, wynosi 156.

Œrednia długoœć życia obliczona z danych zgrupowanych wynosi 25,4 lat. Obliczenia wykonujemy w następujšcy sposób:

Œrednia 25,4 jest trochę większa od rzeczywistej œredniej 24,8, ponieważ w obliczeniach na danych zgrupowanych bierzemy nie rzeczywisty wiek zgonu, lecz œrodek przedziału, w którym mieœci się dany wiek zgonu. Błšd nie jest jednak duży i wynosi niecałe 3%.

Wykres potwierdza wczeœniejsze obliczenia i wnioski wykonane na pełnych danych. Umieralnoœć w XIX wieku w parafii Nasiechowice miała takš dziwnš specyfikę, że œrednia długoœć życia 25,5 lat należała do przedziału 20 – 30 lat, ale równoczeœnie w tym przedziale było najmniej zgonów. Prawdopodobnie taka „dziwnoœć” zachodziła w całej ówczesnej Polsce, ponieważ chyba wszędzie była bardzo duża umieralnoœć niemowlšt i dzieci. W tabeli i na wykresie widać tę dużš umieralnoœć dzieci. Aż 1111 zmarłych stanowiš dzieci w wieku do 15 lat (liczba 1111 jest sumš 860+251), co stanowi 53% wszystkich zmarłych. Zatem, co druga zmarła osoba to dziecko, ale uwaga!, nie wolno powiedzieć, że zmarło co drugie dziecko, ponieważ dzieci urodziło się 2809 (patrz tab.1), więc zmarło ich 40%.

Do obliczenia odchylenia œredniego zaokršglamy œredniš 25,4 do liczby całkowitej 25 i wykonujemy następujšce rachunki:

Tym razem wynik 23,1 jest bardzo bliski rzeczywistej wartoœci 23,5 i błšd wynosi zaledwie 2%. Stšd wniosek, że obliczenia statystyczne można wykonywać na danych zgrupowanych i otrzymane wyniki traktować jako prawidłowe wyniki dla całego zestawu danych.

Na wykresie zaznaczono ten duży rozrzut wieku zgonu od œredniej. Jest to przedział na osi poziomej w kolorze zielonym od 2,3 lat do 48,5 lat. Ciekawe jest to, że jego końce wskazujš te lata, w których było najwięcej zgonów, choć nie jest to żadnš regułš w statystyce.

 

Dla porównania specyfiki umieralnoœci w parafii Nasiechowice z innymi parafiami, sporzšdziłem zestawienie wykresów z trzech parafii: Górzno, Starogard Gdański i Nasiechowice.

 

 

Zadziwiajšca jest duża zbieżnoœć wykresów. Umieralnoœć w odległych parafiach mogła przebiegać w różny sposób, w każdej parafii były przecież inne warunki społeczne, ekonomiczne i zdrowotne. A jednak wszędzie umieralnoœć przebiegała tak samo. Będę obserwował ten problem i jeœli uzyskam informacje z innych parafii dodam nowe wykresy.

 

8.      Umieralnoœć w 2009 roku

 

Pokażemy, że w obecnym, XXI wieku, specyfika umieralnoœci jest zupełnie inna, tzn. œrednia długoœć życia należy do przedziału, w którym jest największa umieralnoœć oraz, że odchylenie œrednie jest małe. Nie dysponuję bieżšcymi danymi z parafii Nasiechowice, ale GUS podaje dane zgrupowane zgonów dla woj. œwiętokrzyskiego za 2009 rok.

 

Tab. 3. Województwo œwiętokrzyskie, dane GUS dla 2009r. (13797 zmarłych) – zgony w 5-letnich przedziałach wiekowych

Wiek

0 - 4

5 - 9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

75-79

80-84

>84

Liczba zmarłych

61

7

13

33

62

76

101

123

231

382

711

953

993

879

1465

2103

2436

3168

 

Należy pamiętać, że współczesne obliczenia statystyczne GUS prowadzone sš na szerszych danych niż tylko wiek zmarłych. Na podstawie wielu innych jeszcze danych oblicza się prawdopodobieństwo zgonu i okreœla œredniš długoœć trwania życia.

Przeprowadzimy tutaj proste obliczenia tylko na podstawie wieku zgonów, analogicznie jak to zrobiliœmy dla parafii Nasiechowice. W tym celu modyfikujemy dane do analogicznych przedziałów.

 

Tab. 4. Województwo œwiętokrzyskie – 2009r. (13797 zmarłych) – zgony w 10-letnich przedziałach wiekowych

Wiek

0 – 4

5 – 14

15 – 24

25 – 34

35 – 44

45 – 54

55 – 64

65 – 74

75 – 84

85 – 94

Liczba zmarłych

61

20

95

177

354

1093

1946

2344

4539

3168

                                  

Wykonujšc obliczenia na tych danych otrzymujemy œredniš długoœć życia w woj. œwiętokrzyskim w 2009 roku 72,4 lat oraz odchylenie œrednie 12,6 lat.

 

                       

Wykres liczebnoœci zgonów w XXI wieku ma zupełnie inny przebieg niż dla XIX wieku. WyraŸnie widać, że większoœć osób umierała w wieku zbliżonym do œredniej. W tym przypadku odchylenie œrednie 12,6 jest małe i stanowi tylko 17% œredniej długoœci życia. Odchylenie wyznacza przedział 59,8 – 85,0 lat, w którym skupione jest około 70% wszystkich zgonów.

 

Œrednia długoœć trwania życia w 2009 roku dla woj. œwiętokrzyskiego, wyliczona przez GUS, wynosi 81,1 lat dla kobiet i 71,7 lat dla mężczyzn, czyli wspólna dla obu płci wynosi około 76 lat. Widać więc, że nasze obliczenia dajš wynik mniejszy o 4 lata i tak właœnie powinno być, ponieważ obie te œrednie sš inaczej liczone i oznaczajš co innego. Nasza œrednia oznacza, jaki był œredni wiek zgonu osób zmarłych w 2009 roku, natomiast œrednia GUS oznacza, w jakim przeciętnie wieku umrze osoba urodzona w 2009 roku. Tablice trwania życia publikowane przez GUS majš tę wspaniałš właœciwoœć, że można okreœlić przewidywanš długoœć życia dla osób w dowolnym wieku, nawet dla osób, które przekroczyły œredniš. Np. mężczyŸni, który dożyli 75 lat będš jeszcze żyli œrednio około 9 lat. 

 

W dawnych czasach przewidywanie długoœci życia nie było oczywiœcie praktykowane, nie było emerytur, ZUS ani agencji ubezpieczeniowych, a ludzie pracowali aż do œmierci. Gdybyœmy jednak chcieli koniecznie okreœlić, na ile lat życia mogły liczyć dzieci urodzone w XIX wieku, to mielibyœmy problem. Jedyne, co można by powiedzieć, to podać œredniš, oraz odsetek osób, które dożyjš 5 lub 15 lat.

 

W jednym z wczeœniejszych rozdziałów podano, że œredni wiek żyjšcych w 1791 roku mieszkańców parafii Nasiechowice wynosił 24 lata, zaœ œredni wiek żyjšcych w 1998 roku mieszkańców Polski wynosił 36 lat. Porównujšc to œrednie z odpowiednimi œrednimi długoœciami życia widzimy ciekawe zjawisko: w XIX wieku œredni wiek żyjšcych i œrednia długoœć życia były takie same i wynosiły 24 lata. Natomiast obecnie œrednia długoœć życia (72 lata) jest dwa razy większa od œredniego wieku żyjšcych mieszkańców Polski (36 lat). Zapewne kryjš się za tym jakieœ prawa demograficzne z których można wycišgnšć odpowiednie wnioski. Obecnie społeczeństwa chciałyby być młode, aby zapewnić sobie odpowiedni rozwój, ale równoczeœnie chcš być stare, żeby długo żyć. Rozważania na temat, czy jest możliwe osišgnięcie takiego stanu na dłuższš metę, wykraczajš jednak poza zamierzony zakres tego artykułu.

 

9.      Porównanie wykresów częstoœci zgonów z krzywš normalnš

 

Krzywa normalna, zwanš również krzywš Gaussa lub krzywš dzwonowš, przedstawiona jest na poniższym rysunku. Krzywa normalna jest okreœlona œcisłym wzorem matematycznym, ale nie podajemy tego wzoru, ponieważ nie jest on potrzebny do naszych rozważań. Krzywa normalna okreœla rozkład częstoœci różnych cech (parametrów) w zjawiskach normalnych, tzn. w zjawiskach, w których cechy (parametry) zależš od wielu, drobnych czynników losowych, ale nie ma wœród nich czynników dominujšcych.

 

 

Wiele zjawisk w naturze ma rozkłady częstoœci zgodne z krzywš normalnš. SprawdŸmy, czy rozkład częstoœć rocznej liczby zgonów w parafii Nasiechowice jest zgodny z krzywš normalnš.

Oto liczby zgonów w parafii Nasiechowice w poszczególnych latach 1811, 1812, …, 1869:

34, 48, 25, 52, 40, 23, 37, 30, 27, 25, 26, 45, 50, 35, 47, 47, 46, 37, 57, 40, 45, 48, 36, 45, 50, 40, 31, 22, 33, 20, 21, 24, 32, 23, 32, 30, 110, 58, 47, 34, 21, 26, 26, 22, 65, 33, 24, 17, 12, 29, 15, 35, 17, 26, 29, 45, 62, 35, 25.

Grupujšc te dane w odpowiednie przedziały, otrzymujemy następujšcš tabelę i wykres:

 

Tabela 5.  Parafia Nasiechowice 1811-69 (59 lat) -  roczna częstoœć zgonów

Liczba zgonów

0-10

11-20

21-30

31-40

41-50

51-60

61-70

>70

Częstoœć

0

5

20

16

12

3

2

1

 

Powyższy wykres jest rozkładem częstoœci rocznej liczby zgonów. Jeœli w jakimœ roku było np. 27 zgonów, to liczba 27 należy do przedziału 21-30 i oprócz tej liczby jest jeszcze 19 innych liczb należšcych do tego przedziału, zatem częstoœć dla tego przedziału wynosi 20.

Na wykresie zaznaczono również rocznš œredniš liczbę zgonów wynoszšcš 36.

 

Nakładajšc na powyższy wykres krzywš normalnš możemy ocenić, czy rozkład częstoœci zgonów ma cechy „normalnoœci”.

Z powyższych wykresów wynika, że rozkład częstoœci odbiega częœciowo od rozkładu normalnego. Wykres jest za mało regularny, ale ma pewne cechy „normalnoœci”, tzn. na obu brzegach ma małe wartoœci, a większoœć wartoœci skupiona jest w œrodkowej częœci. Na liczbę zgonów w latach 1811-69 miało wpływ wiele drobnych czynników losowych, ale niektóre w jakimœ stopniu dominowały i spowodowały brak regularnoœci wykresu. Należy również wzišć pod uwagę to, że mieliœmy do dyspozycji zbyt małš liczbę danych (tylko 59 liczb), i to mogło mieć największy wpływ na brak tej regularnoœci. Gdy będš dostępne następne skany metryk Nasiechowic z lat 1870 – 1910, sporzšdzę analogiczny wykres na podstawie 100 danych.

 

Wróćmy do wczeœniej przedstawionej tabeli 2 i wykresu liczebnoœci zmarłych w zależnoœci od wieku zgonu. Porównajmy ten wykres z krzywš normalnš.

           

Z porównania wykresów widać, że populacja jako całoœć, nie ma cech „normalnoœci”. Duża umieralnoœć niemowlšt i dzieci jest czynnikiem dominujšcym, który spowodował, że lewe ramię wykresu jest mocno wzniesione w górę. Natomiast prawa częœć wykresu, czyli częœć odpowiadajšca zgonom powyżej 14 roku życia, ma przebieg zbliżony do krzywej normalnej.  Dla osób, które przeżyły 14 lat można było wyznaczyć doœć konkretne prognozy dalszego trwania życia. Wyliczyłem, że œrednia długoœć życia dla tych osób wynosi 49,4 lat, odchylenie œrednie 13,1 lat. Odchylenie œrednie jest małe i stanowi 26% œredniej długoœci życia. Populacja osób, które zmarły powyżej 14 roku ma cechy populacji normalnej. Oznacza to, że zjawiska wpływajšce na umieralnoœć w tej populacji, były zależne od wielu drobnych losowych czynników, ale nie było czynnika dominujšcego.

 

10.  Czy współczesna populacja ludzi ma cechy populacji normalnej?

 

Do wykresu liczebnoœci zgonów w 2009 roku dodałem krzywš normalnš i otrzymałem poniższy rysunek.

           

Okazuje się, że współczesna umieralnoœć jest zbliżona do umieralnoœci w populacji normalnej. Wprawdzie istnieje różnica w przedziale 60 – 70 lat, ale da się to chyba wytłumaczyć tym, że istnieje czynnik dominujšcy w tym okresie. Mianowicie, jest to ogół spraw zwišzanych z przechodzeniem na emeryturę. Po 70 roku życia umieralnoœć szybko roœnie. Jest też pewien problem z końcowym fragmentem wykresu, GUS publikuje dane dotyczšce zgonów w odpowiednich przedziałach wiekowych do 84 roku życia i wszystkie zgony powyżej 84 roku traktowane sš jako jedna liczba. Gdybym, zamiast tej jednej liczby, miał rozbicie na przedziały 85 – 94, 95 – 104, 105 – 114, to wykres miałby brakujšcš częœć i prawdopodobnie byłaby ona zgodna z krzywš normalnš.

 

11.  Umieralnoœć mężczyzn a umieralnoœć kobiet w XIX wieku

           

Poniższa tabela i wykres dajš możliwoœć porównania umieralnoœci mężczyzn i kobiet. 

 

Tabela 5. Umieralnoœć mężczyzn i kobiet w Nasiechowicach 1811 - 1869

Wiek

0 – 4

5 – 14

15 - 24

25 - 34

35 - 44

45 - 54

55 - 64

65 - 74

75 - 84

85 - 94

MężczyŸni - %

44,2

13,0

3,7

4,1

5,9

8,2

10,2

8,1

1,9

0,8

Kobiety - %

37,1

10,8

5,5

7,2

8,8

13,0

8,5

6,9

1,5

0,5

 

                       

Œrednia długoœć życia mężczyzn wynosiła 23,9 lat, zaœ kobiet 25,7 lat, kobiety żyły dłużej przeciętnie o 2 lata. Różnica jest niewielka, ale umieralnoœć chłopców w wieku do 15 roku była aż o 9,3% większa niż dziewczšt, co w decydujšcym stopniu wpłynęło na niższš œredniš życia mężczyzn. Obecnie (2009r.) różnica w œredniej długoœci życia w woj. œwiętokrzyskim jest dużo większa. Œrednia długoœć życia mężczyzn wynosi 71,7 lat, zaœ kobiet 81,1 lat, zatem różnica wynosi 9,4 lat. Wynika stšd, że we współczesnych czasach istniejš jakieœ istotne czynniki powodujšce dużo szybszš umieralnoœć mężczyzn.

 

12.  Krzywe wymierania w XIX i w XXI wieku

 

W badaniach nad populacjami często charakteryzuje się je za pomocš krzywej przeżywania i krzywej wymierania. Krzywa wymierania okreœla sumę (kumulację) liczby zmarłych w danej populacji dla kolejnych przedziałów wiekowych. Liczbę zmarłych w każdym przedziale liczy się od wieku 0. Oto tabele i krzywe wymierania dla Nasiechowic 1811-1869 i dla woj. œwiętokrzyskiego 2009r.

 

Tabela 6. Skumulowana liczebnoœć zgonów w parafii Nasiechowice 1811 - 1869

Wiek

0 – 4

0 – 14

0 - 24

0 - 34

0 - 44

0 - 54

0 - 64

0 - 74

0 - 84

0 - 94

% zmarłych

41

53

57

63

70

81

90

98

99

100

 

           

           

Tabela 7. Skumulowana liczebnoœć zgonów w woj. œwiętokrzyskim w 2009r.

Wiek

0 – 4

0 – 14

0 - 24

0 - 34

0 - 44

0 - 54

0 - 64

0 - 74

0 - 84

0 - 94

% zmarłych

0

1

1

3

5

13

27

44

77

100

 

Krzywe wymierania w XIX w. i XXI w. majš zdecydowanie różny przebieg, a to oznacza, że wymieranie w obu populacjach ma całkiem odmienny charakter. W XIX wieku 50% zgonów następowało w cišgu pierwszych 14 lat życia, natomiast w XXI wieku, taki sam procent zgonów następuje dopiero po 75 latach. 

 

13.  Wpływ epidemii cholery na œredniš długoœć życia.

 

Œrednia długoœć życia w parafii Nasiechowice w latach 1811-69 wynosi 24,8 lat. W czasie epidemii cholery w latach 1847-49, zmarło 215 osób, w tym 110 osób w 1847 roku, 58 osób w 1848 roku i 47 osób w 1849 roku. Z tych 215 osób nie wszystkie osoby zmarły na skutek cholery, ale pamiętamy, że œrednio, co roku umierało w tej parafii 36 osób, czyli gdyby epidemii nie było, to umarłoby około 108 osób. Wynika stšd, że około 107 osób (215 – 108 = 107) zmarło wyłšcznie wskutek epidemii. Gdyby nie cholera, to każda z tych 107 zmarłych osób żyłaby dłużej, ale nigdy nie dowiemy się, ile lat życia zabrała epidemia każdej z tych osób. Załóżmy więc teoretycznie, że każda z tych osób żyłaby œrednio o 1 rok dłużej. Obliczyłem, że wówczas œrednia długoœć życia w parafii Nasiechowice wynosiłaby 24,88 lat. Wzrost œredniej wyniósłby zaledwie 0,05 roku (24,88 – 24,83 = 0,05). Natomiast, jeœli założymy, że każda z tych 107 zmarłych osób żyłaby œrednio o 10 lat dłużej, œrednia długoœć życia wzrosłaby tylko o pół rok. Zatem epidemia nie miała dużego wpływu na œredniš długoœć życia w całym badanym okresie 1811-69.

Dla porównania obliczyłem, że gdyby w całym okresie 1811-69 umieralnoœć dzieci była mniejsza i każde zmarłe dziecko żyłoby œrednio o 10 lat dłużej, to œrednia długoœć życia wzrosłaby o około 6 lat. Widać tu, jak duży wpływ na œredniš długoœć życia ma umieralnoœć dzieci.

 

Zbadałem również, jaka była struktura wiekowa 215 zmarłych w czasie epidemii.

 

Tabela 8. Liczebnoœć zgonów w parafii Nasiechowice w czasie epidemii cholery 1847-49

Wiek

0 – 4

5 – 14

15 - 24

25 - 34

35 - 44

45 - 54

55 - 64

65 - 74

75 - 84

85 - 94

% zmarłych

25

22

7

10

9

9

11

6

1

0

 

Odsetek dzieci zmarłych w czasie epidemii w wieku do 5 lat, wynosi 25% w stosunku do wszystkich zgonów. Jest to duża liczba, ale nie tak duża, jak liczba 41%, dla tej samej grupy dzieci, zmarłych w całym okresie 1811 – 1869 (patrz tab.2). To oznacza, że w czasie epidemii umierało procentowo znacznie mniej najmłodszych dzieci niż normalnie. Natomiast odsetek dzieci starszych, w wieku 5-14 lat, zmarłych w czasie epidemii, wynosi 22% i jest wyższy o 10% od analogicznego odsetka dla całego okresu. Dla osób dorosłych różnice pomiędzy umieralnoœciš w czasie epidemii, a umieralnoœciš w całym okresie, sš znacznie mniejsze.

 

14.  Długoœć życia moich przodków.

 

Podczas indeksacji parafii Nasiechowice uzyskałem również szereg danych dotyczšcych moich przodków. Nazwisko Jakubas widnieje w ponad 400 zindeksowanych metrykach urodzeń, małżeństw i zgonów. Dodajšc do tego informacje o Jakubasach z innych Ÿródeł, z lat 1870 – 1919, otrzymałem bazę liczšcš 467 Jakubasów, wszyscy z parafii Nasiechowice lub pobliskich miejscowoœci. Moi pradziadkowie, dziadek i ojciec mieszkali w Nasiechowicach i w sšsiedniej parafii Kalina Wielka, i chyba większoœć Jakubasów w tamtym rejonie była ze sobš w jakiœ sposób spokrewniona. W bazie mam dokładny wiek zgonu tylko dla 143 Jakubasów. Œrednia długoœć życia tych 143 osób wynosi 23,7 lat, odchylenie œrednie 22,9 lat. Widać więc, że parametry umieralnoœci Jakubasów nie odbiegajš w istotny sposób od analogicznych parametrów dla całej parafii Nasiechowice.

 

15.  Podsumowanie

 

Na zakończenie rozważań o długoœci życia przedstawiam rysunek, który w moim zamyœle ma odzwierciedlać wymowę całego artykułu.

 

                  

Sš to dwa wczeœniejsze wykresy, ale dopiero połšczone razem pokazujš niewiarygodnš zmianę umieralnoœci na przestrzeni dziejów. Dla mnie jest to symboliczny przekaz, mówišcy o potędze rozwoju ludzkiego, a w osobistym wymiarze, ilustruje drogę, jakš przeszli moi przodkowie w cišgu 200 lat. W tej grafice odbija się trud i cierpienia dawnych pokoleń i jakże krzepišcy wizerunek współczesnych czasów.

Eugeniusz Jakubas

16.  ródła

 

1. http://metryki.genbaza.pl/

1389 fotografii z ksišg metrykalnych parafii Nasiechowice z XVIII i XIX w.

 

2. http://www.wszedukacja.pl/artykuly_zalaczniki/materialy_prowadzacy/PUBL_rs_rocznik_demograficzny_2010.pdf

Str. 312, TABL. 93 (128). ZGONY W 2009 R. WEDŁUG WIEKU, PŁCI I WOJEWÓDZTW

 

3. http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VI/923

 

4. http://www.ptg.gda.pl/index.php/publisher/articleview/action/view/frmArticleID/23/

 

5. http://genealodzy.pl/name-News-article-sid-120.phtml